Alles over bètacaroteen

Bètacaroteen is de natuurlijke kleurstof die groenten en fruit hun gele, oranje of rode kleur geeft. Denk aan wortelen, zoete aardappels en mango's. In het lichaam wordt bètacaroteen omgezet in vitamine A. Daarom wordt het ook wel provitamine A genoemd. Lees hier alles over de voordelen van bètacaroteen voor je gezondheid!

Waar is bètacaroteen goed voor?

Bètacaroteen werkt in het lichaam als antioxidant en helpt bij het neutraliseren van schadelijke vrije radicalen. Toch draait het bij bètacaroteen vooral om zijn rol als voorloper van vitamine A. Vitamine A is essentieel voor:

• Een normale werking van het immuunsysteem
• Goed functioneren van het gezichtsvermogen, vooral in het donker
• Gezonde huid en slijmvliezen
• Normale celdeling en groei

Een goede inname van bètacaroteen draagt dus bij aan tal van lichaamsfuncties, zowel direct als indirect.

Waar zit bètacaroteen in?

Bètacaroteen zit in veel kleurrijke groenten en fruitsoorten. Hoe feller de oranje of gele kleur, hoe hoger vaak het gehalte aan bètacaroteen in voeding. Belangrijke bronnen zijn:

• Wortelen
• Zoete aardappel
• (Donker)groene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool
• Paprika’s
• Mango’s, mandarijnen en abrikozen

Deze natuurlijke producten leveren niet alleen bètacaroteen, maar ook vezels en andere belangrijke voedingsstoffen.

Check de pagina ‘Waar zit het in’ voor meer bronnen van bètacaroteen.

Hoeveel bètacaroteen heb je per dag nodig?

Er is geen specifieke aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor bètacaroteen. Dat is omdat het lichaam zelf regelt hoeveel vitamine A het uit bètacaroteen maakt. Als vuistregel geldt dat 12 microgram bètacaroteen gelijk staat aan 1 microgram vitamine A (retinol-equivalent). De ADH voor vitamine A is 680 microgram voor vrouwen en 800 microgram voor mannen. Met een gevarieerd voedingspatroon krijg je meestal voldoende binnen.

Een overzicht van de vitamine A-behoefte tijdens alle levensfasen is te vinden bij "Hoeveel heb ik nodig".

Symptomen bij een tekort aan bètacaroteen

Een tekort aan bètacaroteen zelf geeft zelden klachten. Maar als je structureel te weinig bètacaroteen én retinol binnenkrijgt, kan er een tekort aan vitamine A ontstaan. Symptomen daarvan zijn onder andere:

• Nachtblindheid
• Droge ogen en huid
• Verhoogde vatbaarheid voor infecties
• Vertraagde groei bij kinderen

Een gevarieerd voedingspatroon met voldoende groenten en fruit voorkomt doorgaans deze klachten.

Oorzaken van een bètacaroteentekort

Een tekort aan bètacaroteen komt vooral voor bij mensen die weinig groenten en fruit eten. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals coeliakie of cystic fibrosis zorgen voor een slechtere opname. Ook extreem vetarme diëten kunnen de opname belemmeren, omdat bètacaroteen vetoplosbaar is. Zwangeren of mensen met een verhoogde vitamine A-behoefte lopen meer risico bij een lage inname.

Kun je te veel bètacaroteen binnenkrijgen?

Via voeding is het vrijwel onmogelijk om te veel bètacaroteen binnen te krijgen. Het lichaam zet alleen om wat nodig is. Wel kun je bij langdurig hoge inname een gelige verkleuring van de huid krijgen, vooral aan handpalmen en voetzolen. Dit heet carotinemie en is onschuldig. Met supplementen moet je wel voorzichtig zijn: de EFSA adviseert een maximum van 15 mg per dag. Vooral rokers moeten oppassen, omdat hogere doseringen in verband zijn gebracht met een verhoogd risico op longkanker.

Bronnen

1. Gezondheidsraad. Voedingsnormen vitamine A. Den Haag: Gezondheidsraad; 2008. Publicatienr. 2008/05.
2. The Alpha-Tocopherol, Beta-Carotene Cancer Prevention Study Group. The effect of vitamin E and beta carotene on the incidence of lung cancer and other cancers in male smokers. N Engl J Med. 1994;330(15):1029-1035.