We kennen allemaal wel een situatie waarin onze hersencellen een extra prestatie moeten leveren: het maken van een moeilijk examen of die offerte die morgen de deur uit moet. Alleen al bij de gedachte breekt sommige mensen het angstzweet uit. Het is daarbij belangrijk om onze hersenen ‘gezond’ te houden. Maar hoe doe je dat?
Verschillende factoren zijn van invloed op het functioneren van onze hersenen. De belangrijkste zijn genoeg slapen en bewegen, en gezonde voeding. Wat dat laatste betreft: onderzoek wijst uit dat een aantal vitamines en mineralen een rol speelt bij de werking van onze hersenen.
Hoe dragen vitamines bij aan ‘gezonde goed functionerende hersenen’?
B-vitamines (met name B1, B6, B11/foliumzuur en B12) helpen bij de aanmaak van de signaalstoffen tussen de zenuwcellen en ze houden de myelineschede (vettige omhulsel rond de zenuwcellen) in stand. Je kunt je dan ook voorstellen dat bij een ernstig tekort aan B-vitamines problemen kunnen ontstaan met het zenuwstelsel. Een bekend voorbeeld is het syndroom van Korsakov, een aandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan vitamine B1 in combinatie met overmatig alcoholgebruik.
Onderzoek in de Verenigde Staten toont een mogelijk beschermend effect aan van vitamine C en E tegen dementie (geen Alzheimer). Een verklaring hiervoor is dat deze vitamines de bloedvaten in goede conditie houden, waardoor schade aan hersengebieden vermindert. Studies naar het effect van groenten met deze antioxidanten op dementie en/of de ziekte van Alzheimer laten echter niet allemaal een positief effect zien. Verder onderzoek hiernaar is dus noodzakelijk. Maar groenten hebben meer effecten op onze gezondheid dan alleen op onze hersenen. Eten van voldoende groente is en blijft dus een goede gewoonte!
Ook vitamine D speelt een belangrijke rol bij onze hersenen. Een tekort daaraan verhoogt namelijk het risico op cognitieve achteruitgang en dementie bij oudere mensen. In onze nieuwsbrief van april 2015 zei Elske Brouwer-Brolsma, onderzoeker aan de Universiteit van Wageningen, hierover: “We weten nog niet precies hoe het werkt, maar we hebben wel een paar aanwijzingen. In de hersenen zitten speciale eiwitten (zogenaamde receptoren) waaraan vitamine D kan binden. De eiwitten zitten vooral in de gebieden die belangrijk zijn bij het geheugen. In de hersenen zit ook een stof (1α-hydroxylase) die vitamine D omzet in een vorm met een neurosteroïde-achtige werking. Neurosteroïden zijn stoffen die nodig zijn voor een goede werking van zenuwen. Een tekort aan vitamine D is in verband gebracht met bepaalde processen in de hersenen die mogelijk verband houden met de ziekte van Alzheimer. Op basis van verschillende onderzoeken hebben we nu inderdaad het vermoeden dat inname van voldoende vitamine D een positief effect kan hebben op de werking van onze hersenen.”
Drie belangrijke mineralen
Naast vitamines spelen mineralen zoals zink, ijzer en jodium een rol bij de ontwikkeling en werking van de hersenen. Uit onderzoek blijkt dat een (ernstig) tekort aan deze voedingsstoffen tijdens de aanleg en groei van de hersenen kan leiden tot een minder goede ontwikkeling van het kind.
Een gezonde en gevarieerde voeding is dus al vanaf de zwangerschap belangrijk. Hier staat in welke producten de ‘hersen’-vitamines en -mineralen voorkomen.
Een multivitamine kan bijdragen aan het binnenkrijgen van voldoende vitamines en mineralen. Overigens is het niet zo dat inname van extra vitamines of mineralen boven de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) een ‘extra positief’ effect heeft op de cognitie van mensen. Hoe meer, hoe slimmer gaat dus helaas niet op.
Bronnen:
- Annweiler C. et al. Vitamin D cognition in older alduts’: update international recommendations. J. Intern. Med. 2015; 277: 45-57.
- Crichton G.E. et al. Dietary Antioxidants, Cognitive Function and Dementia - A Systematic Review. Plant Foods for Human Nutrition 2013; 68 (3): 279-292.
- Masaki K.H. et al. Association of vitamin E and C supplement use with cognitive function and dementia in elderly men. Neurology 2000; 54 (6): 1265-1272.
- Prado E.L. and Dewey K. (2014): Nutrition and brain development in early life. Nutrition Reviews 2014; 72 (4): 267-284.
- Website van de Hersenstichting: www.hersenstichting.nl