Vitamine D is een populaire vitamine. Dat vitamine D goed voor je is staat voor veel Nederlanders buiten kijf. Maar wat de vitamine precies doet in het lichaam is voor velen een raadsel. De rol die vitamine D speelt in de botstofwisseling wordt steeds duidelijker, maar vitamine D doet meer. We bespreken de belangrijkste processen in het lichaam waarin vitamine D ook een essentiële rol lijkt te spelen.
Zonnevitamine
Vitamine D wordt voornamelijk onder invloed van zonlicht in de huid aangemaakt. Daarnaast komt deze vitamine uitsluitend voor in voedingsmiddelen van dierlijke herkomst, al gaat het meestal om zeer kleine hoeveelheden. Een uitzondering hierop is vette vis (bijvoorbeeld paling, zalm en makreel). Daarin zit iets meer vitamine D. In Nederland wordt vitamine D aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten toegevoegd.
Botstofwisseling
Vitamine D zorgt samen met calcium voor sterke botten. De vitamine D die we binnenkrijgen via de voeding, of aanmaken in de zon moet eerst worden omgezet in een actieve vorm. Deze actieve vorm van vitamine D in het lichaam, calcitriol, is officieel eigenlijk geen vitamine, maar een hormoon. De vorming van de actieve vorm wordt gestimuleerd door een ander hormoon, namelijk het parathyroïdhormoon (PTH) en geremd door een stijgende calcium- en fosfaatspiegel. Calcitriol stimuleert de absorptie van calcium uit de darm en zorgt ervoor dat er voldoende calcium aanwezig is voor de mineralisatie van bot. Uit onderzoek blijkt dat vitamine D in combinatie met calcium botverlies kan beperken en een positieve invloed heeft op de botdichtheid. Daarnaast kan vitamine D in combinatie met calcium het risico op botbreuken verkleinen.
Spierfunctie
De actieve vorm van vitamine D beïnvloedt de spierfunctie. Een tekort kan gepaard gaan met spierzwakte en spierkrampen. Voldoende vitamine D in het lichaam zorgt voor een beter evenwichtsgevoel, waardoor het risico op vallen kleiner is. Vitamine D zorgt dus niet alleen voor minder botbreuken, maar ook voor minder valpartijen.
Immuunsysteem
Er is sterk bewijs dat vitamine D een rol speelt in het immuunsysteem, oftewel de weerstand. De omzetting naar de actieve vorm van vitamine D in de witte bloedcellen zorgt voor zogenaamde ‘cellulaire immuniteit’. Dit proces wordt in werking gezet door het stimuleren van de productie van een antimicrobieel eiwit, dat bacteriën onschadelijk maakt. Hierdoor kan voorkomen worden dat men ziek wordt. Meer onderzoek is nodig om de precieze rol van vitamine D in het immuunsysteem te achterhalen.
Werking van de Alvleesklier: Insulineresistentie
Opmerkelijk is dat diabetes type 1 het meest voorkomt in Scandinavische landen en het minst in de zuidelijke landen. Het lijkt er op dat hoe minder zonlicht en dus hoe minder vitamine D-aanmaak, hoe groter dan kans op het ontwikkelen van diabetes type 1. Diabetes type 1 ontstaat door een fout in het eigen afweersysteem, een auto-immuunreactie. Hierdoor worden bepaalde cellen vernietigd en wordt er geen insuline meer aangemaakt. Vitamine D speelt mogelijk een rol in het tegengaan van deze reactie. Verschillende onderzoeken laten daarnaast verbanden zien tussen een lagere vitamine D-status en een verhoogde kans op het ontstaan van diabetes type 2. Dit onder andere door een verhoogd glucosegehalte van het bloed bij een lagere vitamine D-status.
Hersenfunctie
Meerdere studies laten verbanden zien tussen een lagere vitamine D-status en cognitieve achteruitgang. Een onderzoek liet zien dat een vitamine D-tekort het serotoninegehalte kan verlagen. Een serotoninetekort wordt in verband gebracht met het ontstaan van verschillende vormen van depressie. Mensen met voldoende vitamine D in het bloed hebben minder vaak depressieve gevoelens, laten meerdere observationele studies zien. Hoe vitamine D invloed kan uitoefenen op de hersenen is nog vrij onbekend.
Celdifferentiatie
Door de regulering van de celdifferentiatie en celproliferatie heeft vitamine D een preventief effect op kanker. Verschillende soorten kanker beginnen met een ontsteking en vitamine D speelt een rol bij het remmen van ontstekingen. Het KWF heeft groot onderzoek gedaan naar vitamine D. Een van de belangrijkste conclusies is dat vitamine D colonkanker mogelijk kan voorkomen. Meerdere onderzoeken tonen verbanden aan tussen vitamine D en het ontstaan op o.a. prostaat-, borst- en colonkanker.
Wie hebben extra vitamine D nodig?
| Leeftijdsgroep | Wie | Vitamine D (mcg) | |
|---|---|---|---|
| Kinderen | 0 t/m 3 jaar | Iedereen | 10 |
| Vrouwen | 4 t/m 49 jaar | Donkere huid* en/of niet voldoende buiten** | 10 |
| 50 t/m 69 jaar | Iedereen | 10 | |
| 70 jaar en ouder | Iedereen | 20 | |
| Zwangere vrouwen | Iedereen | 10 | |
| Mannen | 4 t/m 69 jaar | Donkere huid* en/of niet voldoende buiten** | 10 |
| 70 jaar en ouder | Iedereen | 20 |
* Een getinte of donkere huid maakt minder (snel) vitamine D aan uit zonlicht.
** Voldoende buiten is dagelijks 15 tot 30 minuten met handen en hoofd onbedekt.
Meer weten over vitamine D?
Krijg jij voldoende vitamine D binnen? Doe de vitamine D test.
Stel je vraag over vitamine D.
Dit vind je misschien ook interessant: